Đền chùa Hà Cát - Ngôi đền 600 năm tuổi có kiến trúc độc đáo bậc nhất ở Nam Định
Là công trình có kiến trúc độc đáo, gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử cách mạng của dân tộc, đền - chùa Hà Cát (Nam Định) đã được công nhận là di tích quốc gia.
Ngôi đền 600 năm tuổi có
kiến trúc độc đáo bậc nhất ở Nam Định
Đền - chùa Hà Cát thuộc xã Hồng Thuận, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam
Định - cách thị trấn Ngô Đồng khoảng 4 km về phía Đông Nam. Công trình nằm
trong một khuôn viên rộng rãi, thoáng đãng, có hệ thống nghi môn khang trang,
vườn cây tươi tốt.
Xã Hà Cát (nay là xã Hồng Thuận) được hình thành vào thời Hậu
Lê, một thời kỳ chính sách ruộng tư đang phát triển, nhu cầu tín ngưỡng trong
đời sống cộng đồng dân cư làng xã đã trở thành trào lưu rộng lớn.
Theo sử sách, vùng
đất này do quan đại thần Lưu Đình Chất cùng dân khai hoang mở đất lập nên.
Nhiều ngôi đình, chùa được xây dựng ở khắp nơi để thờ thần, thờ
thánh và thờ Phật. Trong trào lưu chung của xã hội đương thời, tại Hà Cát, nơi
làng xã mới được tạo lập nhân dân cũng dựng ngôi đền thờ vị thành hoàng cùng
mười vị tổ để ghi nhớ công lao của những người mở đất lập làng, nhắc nhở
các thế hệ con cháu mai sau phải biết giữ gìn thuần phong mỹ tục.
Khu di tích đền - chùa Hà Cát còn là nơi gắn bó, chứng kiến mọi
sự thăng trầm hưng vong của làng xã. Đặc biệt thời kỳ đấu tranh cách mạng, Đền
- chùa Hà Cát là địa điểm thành lập chi bộ Đảng Hà Cát vào ngày 22 tháng 4 năm
1940, chi bộ Đảng đầu tiên của huyện Giao Thủy.
Tại Đền Hà Cát (xã
Hồng Thuận), trong những năm 1941-1942, đồng chí Hoàng Quốc Việt được Trung
ương cử về hoạt động, đã tổ chức nhiều cuộc họp và tập huấn cho các cán bộ cách
mạng hoạt động bí mật của các tỉnh: Thái Bình, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình.
Khu di tích đền chùa Hà Cát có kiến trúc độc đáo, gồm 4 hạng
mục: đền Đông, đền Tây chính điện và tổ đường.
Đền Đông được xây về phía đông theo kiểu chữ đinh gồm tiền đường
3 gian dài 9m và hậu cung 3 gian. Cửa đền làm theo kiểu bức bàn bằng gỗ lim già
nổi vân tự nhiên.
Toàn bộ tiền đường có
4 hàng cột cái đường kính 30cm, chân các cột cái được kê lên những tảng đá xanh
vững chắc, tạo nét độc đáo của kiến trúc cổ truyền. Tất cả các cột được chạm
khắc họa tiết tinh xảo, liên kết với nhau bằng các xà ngang, xà dọc tạo nên bộ
khung vững chắc.
Hậu cung 3 gian được
liên kết với tiền đường bằng kỹ thuật giao mái bắt vần theo kiểu tứ trụ, tạo
nên không gian thoáng đãng nơi thờ tự.
Đền Tây được xây dựng phía tây của quần thể di tích.
Chính điện được xây dựng theo kiểu chữ đinh. Do tác động của
thời gian và sự khắc nghiệt của thời tiết khiến công trình bị hư hại nặng nề.
Trong chính điện hiện
còn lưu giữ được nhiều đồ thờ và di vật có giá trị.
Từ năm 1999 - 2001
nhiều hạng mục của khu quần thể di tích đã được trùng tu lại khang trang, sạch
đẹp hơn.
Trải qua biến thiên
của lịch sử, tác động của con người, khu đền - chùa Hà Cát vẫn giữ được quy mô
bề thế, thể hiện tài năng sáng tạo, thẩm mỹ cao của những nghệ nhân xưa ở một
vùng quê gần sông sát biển này.
Không chỉ mang những
giá trị to lớn về kiến trúc, văn hóa, khu di tích đền - chùa Hà Cát còn là nơi
gắn bó với nhiều sự kiện lịch sử của nhân dân địa phương, chứng kiến mọi sự
thăng trầm hưng vong của làng xã.
Qua những năm tháng
kháng chiến gian nan, đền - chùa Hà Cát đã trở thành địa điểm huấn luyện của
dân quân, du kích, là nơi nuôi giấu cán bộ của các tổ chức cách mạng ở Trung
ương và địa phương về tuyên truyền các chủ trương đường lối của Đảng với các
tầng lớp nhân dân, nhằm củng cố hậu phương vững chắc, đảm bảo kháng chiến đến
thành công.
Tất cả những sự kiện
lịch sử diễn ra tại đền - chùa Hà Cát đã góp phần làm tăng thêm những giá trị
tiêu biểu của di tích.
Hàng năm theo tập
quán của địa phương, cứ 2 năm một lần nhân dân lại tổ chức lễ hội tại đền chùa
Hà Cát vào ngày 20/2 âm lịch, thu hút hàng nghìn người dân địa phương cũng như
du khách tới tham gia.
Ban Văn hóa xã